Waarom is maten omrekenen belangrijk?
Voor kinderen op de basisschool is het kunnen omrekenen van maten heel belangrijk: het komt vaak terug in het dagelijks leven en is onmisbaar bij rekenen, natuur & techniek en in latere studies. Of je nu wilt weten hoeveel kilometer je gefietst hebt, hoeveel melk er in een fles past, of wat de oppervlakte van een grasveld is – zonder de vaardigheid om met lengte, inhoud of gewicht te rekenen, wordt het lastig. Daarom besteden scholen hier veel aandacht aan, maar ook thuis kun je goed oefenen. Onderzoeken tonen aan dat kinderen die vlot kunnen omrekenen, minder problemen ervaren bij verhaaltjessommen en praktijksituaties zoals koken of knutselen. In dit uitgebreide artikel krijg je een compleet overzicht, feiten, handige oefeningen en antwoorden op álle veelgestelde vragen over het onderwerp ‘omrekenen maten oefenen’.
Wat zijn maateenheden en het metriek stelsel?
Nederland werkt met het metriek stelsel: een logisch en wereldwijd gebruikt systeem waarbij maten op een tienvoud gebaseerd zijn. De bekendste groepen zijn lengte (mm, cm, dm, m, dam, hm, km), gewicht (mg, g, kg, ton), inhoud (ml, cl, dl, l, dal, hl, kl), oppervlakte (cm², m², km²) en tijd. Elke volgende stap is (meestal) tien keer meer of minder dan de vorige. Wereldwijd zijn het (op enkele uitzonderingen na, zoals het Britse en Amerikaanse systeem) de standaardmaten in praktisch alle wetenschappen en in het dagelijks leven. Kinderen leren eerst benoemen en meten met concrete eenheden, zoals de eigen hand, een voet of een stap, en maken daarna de overgang naar de abstractere maten en rekensommen. Door objecten met bijvoorbeeld je handen of voeten te meten, begrijpen kinderen waar het om draait. Wist je dat in de middeleeuwen en in sommige landen vroeger andere maten werden gebruikt zoals een el, palm en duim – iedere plaats had zijn eigen lengte! Sinds begin 19e eeuw is het metrieke stelsel ingevoerd voor eenheid en nauwkeurigheid.
Maatbegrip vergroten: hoe maak je maten concreet?
Een goed maatbegrip is de basis om vlot te kunnen omrekenen. Laat kinderen daarom de maten echt ervaren: meet de tafel met handen of voeten, kijk hoe dik een centimeter is op een lineaal en vergelijk verschillende gebruiksvoorwerpen met bekende maten. Bijvoorbeeld; 1 millimeter is ongeveer zo dik als je nagel, 1 centimeter als de breedte van een nagel, 1 decimeter is van het topje van je duim tot het begin van je pols, en een meter is een grote stap van een volwassene. Grote afstanden kun je vergelijken met bekende routes, zoals de lengte van je huis tot de school. Door veel voorbeelden te zien en te doen, krijgt je kind een goed beeld. Uit onderzoek (Mitchell, 2015) blijkt dat kinderen informatie beter onthouden door rijtjes in kleur te zetten, te tekenen of ermee te spelen – zoals het maken van een meetlint, een lapjesdeken met vakjes van 10 bij 10 cm of stapjes afleggen in de tuin.
Hoe kan ik omrekenen van maten oefenen voor de basisschool?
Oefenen begint bij het werkelijk ervaren van maten: meet thuis spullen met een meetlint, vergelijk lengtes in mm, cm en m, en laat je kind deze zelf opschrijven. Gebruik ezelsbruggetjes zoals 'Kan Het Dametje Met De Centimeter Meten' (km, hm, dam, m, dm, cm, mm) voor lengte. Maak het oefenen veelzijdig met real-life voorwerpen: hoeveel milliliter zit er in een limonadeglas? Hoeveel meter tape heb je nodig om het huis te versieren? Hoe zwaar zijn de boodschappen samen?
- Speel spelletjes: organiseer een schatzoektocht waarbij kinderen afstanden moeten meten, inhoud moeten schatten en omrekenen.
In citotoetsen moeten kinderen vaak de lengte van bijvoorbeeld een toren inschatten door gebruik te makenvan een referentiemaat, bijvoorbeeld een volwassene die naast de toren staat. Daarom is het belangrijk om die referentiematen te weten: een volwassene is gemiddeld 1,80 m, een weegt gemiddeld 70 kg. Hieronder staan nog meer standaard referentiematen.
Oefen regelmatig, bij voorkeur door te laten zien, doen en uitleggen. Doe ook eens samen boodschappen, laat je kind inschatten en controleren wat 1 kg groente of 1 liter melk is. Door deze afwisseling en veelvuldig oefenen, automatiseren kinderen het omrekenen naar een andere maat sneller.
Wat zijn handige tips om omrekenen naar een andere maat onder de knie te krijgen?
Er zijn diverse tips die helpen bij het oefenen van omrekenen maten: 1. Gebruik geheugensteuntjes: het ezelsbruggetje 'Kan het dametje met de centimeter meten?' werkt goed omdat elk woord staat voor een maat. Kleur de woorden op een rijtje op papier of maak er een tekening of toneelstukje bij. 2. Maak het visueel: gebruik een meet-trap, teken een ladder op papier of met stoepkrijt in de tuin. Plaats per trede een maat. 3. Laat kinderen eigen referentiematen aanmaken door te ontdekken wat een liter, een meter, of een kilo is in huiselijke producten. 4. Oefen actief: meet, weeg en giet samen water over, maak inschattingen, check en reflecteer. 5. Gebruik het 'schuiven' van de komma systematisch: oefen veel met getallen als 2,5 m naar 250 cm, en omgekeerd.
6. R.t.praktijk De Ladder heeft een handig tooltje ontwikkeld om hiermee te oefenen: het Rekenmaatje. Op de pagina en op Youtube staat uitgelegd hoe je dit tooltje gebruikt. De grootste winst zit in de herhaling én afwisseling van oefenvormen, zodat elke leerling het vanuit verschillende hoeken leert.
Welke stappen volg je bij omrekenen maten oefenen in het metriek stelsel?
Door het gebruiken van het systeem van het Rekenmaatje van r.t. De Ladder hoeft je kind niet meer na te denken of de komma naar links of naar rechts moet. Als het de volgorde van de maten weet (door het gebruiken van het ezelsbruggetje) is het een kwestie van de komma zetten, het getal noteren, komma verschuiven naar de gewenste maat, en aflezen. Op het Rekenmaatje staan de oppervlaktematen onder de gewone maten. Bij het omrekenen van oppervlaktematen geldt dat de komma steeds 2 stappen moet verplaatsen. Dat correspondeert met de 2 nullen die onder iedere maat staan. Hetzelfde geldt voor de inhoudsmaten. Op de achterkant van het Rekenmaatje kunnen de liters omgerekend worden, en staat een handig schema voor het omrekenen van cm3 naar liters.
Hoe kan ik het beste uitleggen aan kinderen waarom maten omgerekend moeten worden?
Kinderen willen graag begrijpen wáárom ze iets doen en wat het nut ervan is. Waarom zijn er zoveel verschillende maten?
Om dat uit te leggen, kun je de vergelijking met geld maken. Als iets € 100 kost, schrijf je dat niet op in centen, want het getal 10.000 cent op een prijskaartje is niet handig. Daarom zijn er meerdere soorten munten en briefgeld. Zoals je 250 cent kunt omrekenen naar € 2,50 kun je 250 centimeter omrekenen naar 2,50 m. Er is een grote overeenkomst want 100 cent is hetzelfde als een euro, en 100 centimeter hetzelfde als een meter. In geld zijn minder maten, want voor de cent en na de euro komt geen andere maat (op de ton na dan, maar dat is meer spreektaal dan rekentaal).
Bij maten is dat anders, omdat daar de getallen veel groter kunnen worden. Laat op het Rekenmaatje maar eens uitrekenen hoeveel centimeters er in een kilometer zitten!
Hoe kan ik maten omrekenen zonder het 'trappetje' of pijlenschema?
Omrekenen door de komma te verschuiven is de makkelijkste methode. Het trappetje of pijlenschema leidt vrijwel altijd voor verwarring. Want, moet de km nou bovenaan staan of onderaan, en moet je nu vermenigvuldigen of delen als je naar beneden gaat? Voor veel kinderen blijft dit een twijfelgeval. Bij het schuiven met de komma hoeven ze er niet over na te denken. De maten staan gewoon van groot naar klein (dat gebeurt automatisch met het ezelsbruggetje Kan het dametje met de centimeter meten?)
Daarnaast is het handig om een aantal vaste verhoudingen in te slijpen:
1 m = 100 cm, 1 km = 1.000 m, 1 l = 1.000 ml 1 kg = 1000 gr - Check altijd met schatten of het antwoord logisch is: kun je je het resultaat voorstellen in het dagelijks leven? Dit vraagt iets meer oefening en automatisering, maar geeft veel flexibiliteit – je kunt snel hoofdrekenen, ook als het schema er niet is.
Leer je kind ook de betekenis van de voorvoegsels: centi = 1/100 (100 centimeter is een meter, 100 centiliter is een liter). Deci = 1/10 (10 decimeter is een meter, 10 deciliter is een liter) milli is 1/1000 (1000 mm is een meter en 1000 mg is een gram) en kilo = 1000 (1000 m is een kilometer, 1000 gram is een kilogram), dan kan het maten maar ook andere woorden die met deze voorvoegsels beginnen, beter herleiden.
Hoe reken ik maten om door met de komma te schuiven?
Het schuiven met de komma is een snelle en krachtige methode. Stel je moet 2,5 meter omrekenen naar centimeter. Stap voor stap: - Kijk hoeveel stappen je in het metriek stelsel maakt: van meter naar centimeter is 2 stappen naar rechts. - Elke stap is ×10, dus ×100 in totaal (2 nullen toevoegen). Of: de komma verschuift 2 plekken naar rechts. - 2,5 m = 250 cm. Andersom, van millimeters naar meter, schuif je de komma drie plaatsen naar links (want je gaat van een kleine naar een grote eenheid): - 4500 mm naar m (3 stappen naar links): 4,5 m. Deze methode is bijzonder handig bij decimalen, grote getallen of kommagetallen: je ziet meteen het verschil in grootte en waarde. Bij oppervlakte en inhoud verschuift de komma per stap: bij oppervlakte met ×100 per stap, bij inhoud met ×1.000 per stap. Dit klinkt allemaal nog ingewikkeld, daarom is het Rekenmaatje ontwikkeld. Begrijpt je kind eenmaal hoe deze methode werkt, dan kan het deze manier overal toepassen, ook zonder de hulp van het Rekenmaatje.
Welke tools en hulpmiddelen zijn handig bij het rekenen met maten?
Kinderen leren het beste door actief te doen en moderne hulpmiddelen te gebruiken. De beste tools zijn: - Meetlinten, meetrollen en weegschalen: laat kinderen regelmatig praktisch meten en wegen. - Werkbladen met oefeningen kun je vinden op www.sommenprinter.nl - Digitale apps die meten en omrekenen oefenen tot een spelletje maken met punten en beloningen (zoek op iOS/Android naar ‘metriek stelsel oefenen’). Zo houd je het oefenen afwisselend, leuk én effectief.
Wat is het Rekenmaatje?
Het Rekenmaatje is een praktisch hulpmiddel dat vaak wordt gebruikt bij het oefenen van omrekenen naar een andere maat. Het is te downloaden op de website van De Ladderspellen, waarop veel meer hulpmaterialen en rekenspelletjes staan. Downloaden, printen en spelen maar!
Snel omrekenen van gewichten en inhoudsmaten
Het systeem voor inhoud en gewicht werkt exact zoals bij lengte: - Massa: mg - cg - dg - g - dag - hg - kg - ton - Inhoud: ml - cl - dl - l - dal - hl - kl Elke stap is keer of gedeeld door tien. Dus 3 l = 3.000 ml, 500 g = 0,5 kg, 2 kg = 2.000 g. Maak gebruik van ezelsbruggetjes en visuele hulpmiddelen zoals maatbekers (inhoud) of blokken (gewicht). Let op: oppervlakte en inhoud hebben méér stappen per keer! Bij oppervlakte altijd stapjes van ×100 (of delen) en bij inhoud ×1.000 bij elke stap (kubieke decimeter naar kubieke centimeter bijvoorbeeld). Praktisch oefenen kan door water over te gieten tussen bekers, verschillende gewichten af te wegen of zelf koekjes te bakken waarbij alles wordt omgerekend. Met het Rekenmaatje kunnen ook de oppervlaktematen, inhouden en gewichten omgerekend worden op een overzichtelijke en makkelijk te onthouden manier!
Veelgestelde vragen beantwoord
1. Hoe kan ik omrekenen maten oefenen voor de basisschool? Door een afwisseling van praktische opdrachten (meten in huis), online en schriftelijke oefeningen, ezelsbruggetjes gebruiken en veel hardop uitleggen en oefenen.
2. Wat zijn handige tips om omrekenen naar een andere maat onder de knie te krijgen? Zorg voor concreet oefenen, kleur alles in, maak een meetladder, laat kinderen zelf referentiematen maken en oefen met voorbeelden uit het leven.
3. Welke stappen volg je bij omrekenen maten oefenen in het metriek stelsel? Zet een komma neer achter de om te rekenen maat, vul het getal in, verschuif de komma naar de doelmaat, en lees het antwoord af.
4. Hoe kan ik omrekenen naar een andere maat het beste uitleggen aan kinderen? Start concreet, maak het visueel, laat kinderen zelf de stappen zetten en hardop uitleggen wat ze doen.
5. Hoe kan ik maten omrekenen zonder het 'trappetje' of pijlenschema? Door vaste kernwaarden te onthouden, en de methode van het Rekenmaatje te gebruiken.
6. Hoe reken ik maten om door met de komma te schuiven? Door bij elke stap een positie te verschuiven naar links of rechts, afhankelijk van de richting.
7. Wat is een handige tool om te gebruiken bij het omrekenen van maten? Het Rekenmaatje
8. Wat is het rekenmaatje? Een hulpmiddel waarop je vlot de juiste bewerking en het aantal stappen kunt vinden.
Internationale vergelijking en cijfers
Wist je dat slechts 5% van de landen wereldwijd geen metrisch stelsel als standaard heeft? Volgens data van UNESCO scoren landen waar het metriek stelsel vanaf jonge leeftijd intensief geoefend wordt, hoger op rekenprestaties in het basisonderwijs. Recent PISA-onderzoek toont aan dat Nederlandse scholieren gemiddeld genomen goed scoren op rekenen met maten, maar dat het automatiseren van het metriek stelsel voor veel kinderen in groep 7 en 8 een belangrijk aandachtspunt blijft. Ongeveer 20-25% van de leerlingen in deze groepen vindt omrekenen van inhoud, gewicht en oppervlakte lastig. Vroege, dagelijkse én multidisciplinaire oefening helpt dit te verminderen. In de VS leren kinderen het omrekenen van lengtematen (inches, feet, yards, miles) en inhoud (fluid ounces, pints, gallons), wat veel ingewikkelder is door de onregelmatige stappen. Het metriek stelsel wordt steeds vaker op universiteiten verplicht, juist vanwege de eenvoud van het omrekenen naar een andere maat.
Afsluiting: oefenen loont!
Goed leren omrekenen is niet alleen handig op school, maar werkelijk overal in het leven: koken, DIY-projecten, reizen of sporten – je komt steeds maten tegen. Door veel te oefenen, logisch na te denken, het schema te snappen en actief bezig te zijn, krijgt je deze vaardigheid snel onder de knie. Gebruik hulpmiddelen, apps, maak het leuk en zo praktisch mogelijk en oefen vooral in alledaagse situaties. Dan wordt 'omrekenen maten oefenen' een vaardigheid voor het leven.
Reactie plaatsen
Reacties